Hoewel socialisten begin 20ste eeuw in Amsterdam nog opriepen om de Dag van de Arbeid tot een internationale, jaarlijkse traditie te maken, is tegenwoordig juist Nederland een van de zeer weinige landen die 1 mei niet officieel viert.
Vandaag memoreert het merendeel van de landen in de wereld de Dag van de Arbeid, wereldwijd bekend als International Workers’ Day en in sommige landen als Labour Day.
In onder meer Egypte, Somalië, Tanzania, Brazilië, Cuba, Cambodja, Bahrein, Japan, Libanon, Sri Lanka, Armenië en Georgië gaan mensen de straat op of hebben een vrije dag.
Slechts zo’n twintig van de in totaal bijna 200 officiële staten op de wereld vieren het niet. Nederland is er daar één van, samen met onder andere Zimbabwe en Mongolië.
Bekijk hieronder het kaartje. De VS, Canada en Australië zijn roze gekleurd omdat zij International Workers Day wel vieren maar niet meer op 1 mei. In blauw de landen die wel Labour Day op 1 mei als officiële feestdag organiseren, in rood de staten die er officieel niet aan meedoen.
Wikimedia
Volgens de Rijksoverheid is 1 mei dus geen officiële feestdag. In bijna alle cao’s is 1 mei door werkgevers dan ook niet als verplichte vrije dag opgenomen. Bijna, want Amsterdamse gemeenteambtenaren en personeelsleden van de vakbonden hebben wel vrij.
Werknemersorganisatie FNV organiseert ieder jaar een mars. Vanmiddag lopen de vakbondsleden door Amsterdam, het thema is Echte Banen. Het is voor veel werkenden moeilijk om daar bij aanwezig te zijn, gezien de meesten geen vrije dag hebben.
Ook is in Nederland de effectenbeurs dicht en verwerken banken geen betalingsverkeer. Dat heeft niets met arbeidsrechten te maken maar komt door de internationale verwevenheid van het geldsysteem. Gezien de rest van de wereld wel non-actief is, wordt aandelen schuiven of euro’s overmaken erg moeilijk.
Het begon in Amerika
Het ontstaan van de Dag van de Arbeid begon in de Verenigde Staten. Amerikaanse arbeiders in Chicago demonstreerden in het jaar 1886 in de eerste vier dagen van mei voor een 8-urige werkdag, dat inmiddels in veel landen gemeenschap is geworden. Het ging er hard aan toe. Er vielen doden bij het protest.
De haymarket-affaire werd de jaren daarna gememoreerd door arbeidsorganisaties in het Westen. Uiteindelijk werd in de jaren daarna door Second International, een internationale organisatie van linkse partijen, een paar keer besloten om van 1 mei een jaarlijkse traditie te maken.
Ook Nederland speelde een rol
Een van die socialistenmanifestaties vond plaats in 1904 in Amsterdam.
Second International riep daar tijdens hun zesde congres op, aan alle organisaties die gelieerd waren aan de werkende klasse, om op 1 mei “verplicht te stoppen met werken”. Ook riep de socialistische beweging op om actief te demonstreren voor “de wettelijke invoering van de achturige werk” en voor “wereldwijde vrede.”
Hoewel rond 1900 Nederland een van de eerste was waar op 1 mei werd geprotesteerd voor arbeidsrechten en de achturige werkweek, is deze dag in de eeuw daarna steeds meer op de achtergrond geraakt. Er is daarvoor geen eenduidige verklaring te geven.
Een factor kan zijn dat de rellen tussen de vakbondsleden en de politie in Nederland lang niet zo heftig waren als in bijvoorbeeld de VS, Frankrijk en Rusland, aldus de Radboud Universiteit.
Daarnaast hebben we hier al relatief veel verplicht vrije feestdagen. Zo werd decennia lang Koninginnedag op 30 april (één dag voor 1 mei) gevierd. Wanneer Koninginnedag op zondag viel, werd deze zelfs verschoven naar 1 mei. Nu wordt Koningsdag vier dagen vóór 1 mei gevierd.